Wiele roślin polnych, które można znaleźć na polskich lakach, w lasach czy na nieużytkach to rośliny, które mają cenne właściwości lecznicze. Jasnota biała jest łudząco podobna do pokrzywy zwyczajnej, ale nie posiada parzących włosków. Właśnie, dlatego często nazywana jest głuchą pokrzywą. Okazuje się, że wizerunek jasnoty białej można znaleźć na słynnym krakowskim ołtarzu w kościele Mariackim, którego autorem jest Wit Stwosz. Z racji jej ogromnej popularności warto znać jej cenne właściwości, aby móc wykorzystać ją w codziennym życiu, a nie traktować jak chwast.

Pochodzenie i wygląd zewnętrzny

Jasnota biała należy do rodziny jasnotowatych. Jej historia użytkowania znana jest od czasów starożytnych. Występuję w Europie i Azji, a w naszym kraju uznawana jest za gatunek pospolity. Jej opis, jako rośliny leczniczej, można znaleźć w pierwszym zielniku polskim, który napisał Szymon Syreniusz w 1613 roku. Posiada wzniesioną, lekko rozgałęzioną łodygę i dorasta do 60 cm wysokości. Liście zielone, rosną naprzeciwlegle. Posiadają jajowaty lub sercowaty kształt, na długich ogonach, delikatnie owłosione. Blaszka liściowa na brzegach lekko piłkowana. Po potarciu liście wydzielą bardzo przyjemny zapach, brak włosów parzących. Od kwietnia do listopada na roślinie pojawiają się biało-kremowe kwiaty. Są charakterystyczne, wyrasta w kątach liści i składają się z dwóch warg. Owoce to rozłupnie, które składają się czterech rozłupek w kolorze szarym. Nasiona często rozsiewane są przez owady. W podziemnej części znajduje się kłącze z rozłogami, dzięki którymi możemy ją rozmnażać wegetatywnie. Jest to roślina silnie miododajna.

Uprawa i pielęgnacja

Jeśli marzysz o sadzonkach jasnoty w swoim ogrodzie można pobrać je z pobliskiego parku, łąki, lasu czy rumowiska. Jednak pamiętaj, aby pobierać sadzonki z dala od ruchliwych ulic. W Internecie można kupić gotowe sadzonki z certyfikowanych upraw ogrodniczych. Jest to idealna roślina do miejsc półcienistych, ale również zacienionych. Pamiętaj, że im mniej słońca tym słabiej kwitnie. Do jej uprawy wskazane jest wilgotne, żyzne podłoże. Roślina jest silnie żarłoczna, jeśli chodzi o azot. Zatem jeśli zależy nam na duch sadzonkach warto wzmacniać podłoże w tym miejscu w ten pierwiastek. Jednak najlepiej dokonać tego na wiosnę przed pojawieniem się kwiatów. Można dzięki niej stworzyć ciekawy rustykalny kącik w ogrodzie. Bardzo dobrze prezentuje się w towarzystwie mięty, melisy, rumianek. Sprawdzi się również, jako roślina okrywowa. Bywa ekspansywna, dlatego należy ja kontrolować. Naddatek sadzonek najlepiej usuwać z rabat. Jest całkowicie mrozoodporna. Z powodzeniem można uprawiać ją również w pojemnikach na balkonach i tarasach.

Zbiór

Surowcem zielarskim u jasnoty białej jest ziele, klacze, a także kwiaty. Zbiór trwa od kwietnia aż do października. Najeży wybrać do tego zabiegu dzień ciepły i bezdeszczowy. Najlepiej zbierać plony z miejsca zacienionego, aby po uszkodzeniu okazu roślina była mniej narażona na promienie słoneczne. Liście możemy zbierać jeszcze po kwitnieniu jasny białej. Surowiec powinien być zbierany ręcznie, najlepiej w rękawiczkach ochronnych. Następnie roślinę najlepiej jest suszyć w przewiewnym pomieszczeniu lub w suszarni, pierniku w temperaturze 40 stopni Celsjusza.

Właściwości lecznicze

Jasnota biała to roślina o wiele cennych składnikach. Warto wyróżnić: flawonoidy w tym kwercetynę, rutynę, garbniki, saponiny, glikozydy, śluzy, witaminę A, C, olejki eteryczne, kwas cynamonowy, kwas kawoilochinowy, kwas rozmarynowy, kwas chalogenowy. Dzięki tam składnikom jasno ma właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne. Polepsza prace układu pokarmowe, niweluje gazy. Oczyszcza organizm i działa moczopędnie. Jasnota biała jest niezwykle pomocna w kobiecych dolegliwościach. Łagodzi obfite miesiączkowanie i upławy, zapalenie pochwy, a także inne infekcje intymne. Ma również działanie uspokajające i poprawia nastrój. Jasnota biała łagodzi kaszel, ból gardła i rozrzedza zalegająca wydzielinę. Roślina ma zastosowanie również w kosmetyce. Zmniejsza objawy trądziku, egzemy, przyspiesza gojenie się ran i zmniejsza ilość wypadających włosów.

Jak stosować jasnotę białą

Janota biała może być stosowana w postaci naparów. Najlepiej, jeśli chodzi o problemy żołądkowe. Około 1 gram suszu zalewamy 250 ml wrzącej wody. Taki napar najlepiej pić dwa razy dziennie. Jasnotę można wykorzystać do nasiadówek oraz jako dodatek do kąpieli. Można z niej wykonywać okłady na problemy skórne.

Przeciwwskazania do stosowania doustnego jasnoty białej mają kobiety w ciąży, karmiące piersią. Jeśli pojawiają się u Ciebie jakiekolwiek wątpliwości związane z suplementacją jasnoty białej sprawę najlepiej jest skonsultować z lekarzem.

Jasnota biała a konkretnie jej liście wykorzystywane są w gastronomii. Można ja stosować zamiennie ze szpinakiem lub jarmużem. Idealnie sprawdza się w sałatkach lub zdrowych koktajlach.

Okazuje się, że popularna jasnota biała to roślina o szerokim spektrum zastosowania. Do tego jest mało wymagająca i niezwykle łatwa w uprawie. Czasem warto się rozejrzeć i poszukać cennych właściwości w naszych pospolitych roślinach.

Autorka: Martyna Cieślińska

Słowa kluczowe: jasnota biała właściwości, jasnota biała uprawa, jak zbierać jasnotę białą, jasnota biała, na co pomogą, jasnota biała kwiat

Literatura

1.             Zioła Ojców Benedektynów, Mieszanki i leczenie, G. Mayer, B. Uehleke, O.K. Saum, Świat Książki, 2004

2.             Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, A. Ożarowski, 1987

3.              Zbieramy zioła, J. Kwaśniewska, K. Mikołajczyk, 1986

4.              Ziołolecznictwo, Poradnik dla lekarzy, A. Ożarowska, 1982

5.              Zioła w medycynie naturalnej, A.A. Cave;ius, 2005

6.              Atlas roślin leczniczych, J. Krejca, J. Macku, 1989

7.              Kwiaty w ołtarzu Wita Stwosza, Kwiaty w naturze i sztuce, W. Szafer, 1958

8.              Jasnota biała, L. M. Krześniak, Echa Leśne, nr: 5.2010

9.              Janota biała – charakterystyka, występowanie i zastosowanie, A. Lewandowski, Wiadomości Zielarskie, nr:5, tom: 39, 1997

10.           Jasnota biała w domowych przetworach leczniczych, H. Szalkowska- Milczarek, nr: 01, tom: 42, 2000

11.           Chwasty na talerzu, Ł. Łuczaj. Kwietnik, nr: 05, 2002

12.           Jasnota biała ceniony surowiec zielarski, D. Szczyglewska, Wiadomości Zielarskie, nr: 1, tom: 42, 2000

13.           Oficjalna strona Internetowa – www.atlas.roslin.pl

Obraz krystianwin z Pixabay