Deszcze listopadowe budzą wiatry zimowe.

Listopad to czas kiedy liście już całkowicie opuszczają drzewa i odsłaniają gałęzie. Chłodne, wilgotne i deszczowe dni pojawiają się coraz częściej. Każdy promień słońca jest na wagę złota. Jest to ostatni dzwonek aby przygotować się do zimy. W tym okresie pojawiają się już przymrozki, które mogą zniszczyć nam plantacje jeśli odpowiednio nie zabezpieczyliśmy roślin. To dobry czas na ostatnie szlify: porządkowanie, grabienie, oczyszczanie. Praca przy roślinach nie kończy się jesienią a trwa cały rok.

Prace porządkowe i pielęgnacyjne

• Jednym z obowiązkowych zabiegów w listopadzie jest zagrabywanie opadłych liści i usuwanie suchych, przekwitłych roślin z rabat. Usuwając opadłe liście unikniemy ich gnicia w ogrodzie. Opadłe liście można umieścić na kompostowniku. Jest wiele przeciwników zagrabywania liści, jednak myślę że w usuwaniu liści przede wszystkim chodzi o ład i porządek w ogrodzie. Przecież musi on wyglądać estetycznie !
• Wszelkie rabaty czy to kwiatowe czy warzywne, które teraz są puste a na wiosnę coś na nich będziemy sadzić pozostawiamy w tzw.: ostrej skibie. Co oznacza że podłoże jest dokładnie przekopane. Wiatr i mróz polepsza strukturę ziemi podczas zimy. Do tego zabiegu można wykorzystać glebogryzarkę, gdyż nie jest to prosty proces do którego wykorzystując łopatę potrzebujemy sporej krzepy !
• To jest ostatni moment do okrycia i kopczykowania krzewów i drzew. Można do tego wykorzystać: trociny, agrowłókninę, słomę, suche liście
• Jest to odpowiedni moment na przycięcie róż, hortensjiirgi i szczodrzeńców. Pamiętajmy że jesienią przycinamy tylko starsze okazy te młode lepiej znoszą cięcie wiosną
•   W listopadzie dokonuje się bielenia pnia. Polega to na pokrywaniu pni i gałęzi drzew, które rosną wapnem. Taki zabieg chroni przed szkodami jakie mogą być wywołane wahaniem temperatur jesienią i zimą.
• Jest to dobry czas na sprawdzenie stanu sprzętu np. kosiarki, glebogryzarki itp. Jeśli mamy miejsce warto w tym czasie wykonać renowacje krzeseł, stołu tak aby meble ogrodowe były gotowe na kolejny sezon. Bardzo często na koniec jesieni wykonuje się prace związane z ogradzaniem działki czy też wykonywanie tarasu, altanki.
• Gdy mamy słoneczną i mało wietrzną pogodę podlewajmy krzewy i drzewa, które znajdują się w ogrodzie
• Związujemy połacie traw ozdobnych, aby chronić je przed mrozem
• Usuwamy z ogrodu zainfekowane części roślin i zbieramy mumie. Pamiętajmy o tym aby nie wrzucać ich na kompost. Najlepiej całość palić lub wywozić z dala od ogrodu.
• Nie zapominajmy o ptakach dla których okres jesienny i zimowy jest bardzo ciężki. Jeśli mamy na to możliwości zamontujmy w ogródku karmnik, który ułatwi dokarmianie ich.

​

Siew i sadzenie

• Na początku listopada można jeszcze sadzić drzewa i krzewy z odkrytym korzeniem, pamiętajmy aby wybrać do tego zabiegu, słoneczną i bezwietrzną pogodę. Jeśli listopad w danym roku jest deszczowy i mroźny, lepiej sadzenie odłożyć do wiosny.

​

Ogród warzywny i owocowy

• W listopadzie można wysiać: marchew, pietruszkę, koper na zbiór wczesny wiosenny a także czosnek ozimy.
• Dokonujemy ostatnich zbiorów np. jarmużu, kapusty czy porów
• Pamiętajmy aby ziemię po zbiorach oczyścić i przekopać. Można również dokonać nawożenia organicznego - obornikiem
•  Jest to dobry czas na opryski przed szkodnikami i chorobami. Przykładem jest zabieg oprysku miedzianem, który wykonujemy jesienią, chroni on drzewa owocowe przed wystąpieniem np.: kędzierzawości liści

Rośliny doniczkowe domowe

• Jeśli na rabacie nie możemy sadzić już żadnych roślin to może warto przerzucić się na siew do doniczek w domu. Świeży koperek, bazylia czy rzodkiewka uprawiana w domowych warunkach będzie wynagrodzeniem braku możliwości korzystania z ogrodu.
• Obecnie bardzo popularna jest uprawa nasion na kiełki, może warto tą przygodę rozpocząć właśnie teraz gdy nie ma na rabatach świeżych ziół i warzyw.
• Nadchodzi czas w którym coraz rzadziej podlewamy rośliny doniczkowe w naszym domu. Jednak rozpoczyna się również sezon grzewczy, który nie jest dla nich łaskawy. Może warto rośliny lubiące wilgoć przestawić, z dala od grzejników czy klimatyzacji.
• Regularnie lustrujemy okazy doniczkowe tak aby nie przegapić żadnej choroby ani szkodnika.
• Teraz idealną ozdobą są chryzantemy, wrzosy, dynie, wszystko możemy uzupełnić o lampeczki ze świecami i klimat jesienno-zimowy jest gotowy

​

Listopad to bardzo ciekawy czas. Powoli kończą się pilne prace w ogrodzie. Mamy czas dla tych roślin, które posiadamy w pomieszczeniu. Jest to dobry moment na wspólne wypicie herbaty lub kawy. Możemy cieszyć się swoim towarzystwem w ciepłym domowym zaciszu…

Gdy na świętą Cecylię grzmi, rolnikom o dobry roku śni.

Autorka: Martyna Cieślińska

Literatura

1. Ogród w zgodzie z naturą + Kalendarz prac ogrodniczych, M. Luise-Kreuter, 2003
2. Ekologiczny Poradnik Księżycowy 2021, M. Przybylak-Zdanowicz, Wydawnictwo Gaj
3. Rok w ogrodzie, J. Mikołajczak, 2019
4. 365 dni w ogrodzie i na działce,  Praca zbiorowa, 2018
5. Kalendarz prac ogrodniczych, J. Wolff, 2000
6. Kalendarz prac w ogrodzie, M. Latkowska, 2005
7. Listopad w ogrodzie, O. Nowaczyk, S. Lenard, Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy, nr: 135, rok 2017/2018
8. W moim ogrodzie – listopad,  I. Szkudelska, Ogrody, ogródki, Zieleńce, nr: 11, 2003
9. Listopad w ogrodzie, D. Tolko, Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy,  nr: 35, 2007/2008

Obraz wiodący: Наталья Коллегова z Pixabay

Ilustracje:  JL G z Pixabay

                         Elena Chukovskaya z Pixabay