Symbol jesieni – kasztanowiec zwyczajny

Jednym z popularnych symboli nastającej jesieni jest kasztanowiec zwyczajny. Drzewo, monumentalne, piękne i dość popularne w naszym kraju. Często można spotkać go w parku jak i przy blokowych nasadzeniach. Niestety potrzebuje dużo miejsca do rozrostu, więc nie każdy może sobie na niego pozwolić w ogrodzie. Rozwiązaniem są inne gatunki kasztanowców np. kasztanowiec krwisty, który osiąga do 2 m wysokości. Jednak dziś dowiedzmy się trochę o popularnym kasztanowcu zwyczajnym.

Pochodzenie i wygląd zewnętrzny

Kasztanowiec pospolity należy do rodziny mydleńcowatych. Swoje korzenie ma na Półwyspie Bałkańskim. Po ekspansji Tureckiej mniej więcej w okolicach XVII wieku trafił do Europy w tym również do Polski. Korona drzewa jest gęsta, owalna, kopulasta lub cylindryczna. Drzewo może dorosnąć do 30 m wysokości. Liście zielone bardzo charakterystyczne, naprzemianległe i długoogonkowe. Blaszka liściowa zielona, może osiągnąć do 60 cm średnicy jest dłoniastodzielna. Czyli składa się z od 5 do 7 listków siedzących. Ich kształt jest odwrotnie jajowaty z nasadą klinowatą i piłkowaną na brzegach. Środkowy listek jest największy a skrajne najmniejsze. Jesienią liście przebarwiają się na żółtobrązowo zdobiąc całe połacie alejek. Od kwietnia do maja na roślinie ukazują się kwiaty, zebrane po 25-50 w bardzo gęste, stożkowate kwiatostany w typie wiechowatym. Mają one około 20-30 cm wysokości. Kwiaty są białe z żółtą plamką przed zapyleniem, która po zapyleniu staje się czerwona. Owocem są kolczaste torebki w kolorze zielonym. Gdy dojrzeją pękają na trzy części a wewnątrz ukazuje się nasiono w kolorze brązowym nazywane kasztanem.

Uprawa i pielęgnacja

Kasztanowiec zwyczajny jest gatunkiem łatwym w uprawie. Najlepiej czuje się w miejscu słonecznym lub półcienistym z dala od przeciągów, gdyż może to powodować z czasem łamanie się ciężkich pędów. Dobrze jest postawić na podłoże żyzne i przepuszczalne o odczynie w zbliżonym do obojętnego. Gleba powinna być umiarkowanie wilgotna, ale niezalewana. Jeśli marzy nam się sadzenie z nasion kasztanowca, warto pamiętać, że nie jest to proces łatwy. Należy poddać je stratyfikacji, aby doszło do jakiegokolwiek kiełkowania. Zdecydowanie łatwiej jest wybrać gotowe sadzonki, które najlepiej sadzić wczesną wiosną lub jesienią. Wybierając miejsce dla kasztanowca, bierzmy pod uwagę jego docelową wielkość, gdyż przesadzanie negatywnie wpływa na całą roślinę. Ważne, aby miała ona dużo miejsca do swobodnego rozrostu. Jeśli chodzi o przycinanie to tego zabiegu wymagają dopiero wieloletnie okazy, po to, aby utrzymać roślinę w pewnych ryzach przycinanie korony, jej sprzyja. W okresie jesiennym lub zimą pozbywamy się suchych, uszkodzonych pędów. Jednak to cięcie powinno być delikatne, jeśli wytniemy zbyt dużo roślina może mieć problem z kwitnięciem. Jeśli trafią nam się suche lata to drzewa dobrze jest podlewać, kasztanowiec ma silny palowy system korzeniowy i klasycznych warunkach radzi sobie dobrze. Istotnym zabiegiem dla kasztanowca jest ochrona prewencyjna przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem. Jest to drobny motyl, którego larwy niestety dziesiątkują uprawy kasztanowca w naszym kraju. Rozkładanie lepów, prewencyjne opryski czy inne pułapki zapewnią nam spokój i powodzenie w uprawie.

Właściwości lecznicze

Oprócz ogromnych walorów ozdobnych kasztanowiec ma również właściwości lecznicze. Kwiaty jak i liście kasztanowca zawierają wiele cennych substancji: flawonoidy, kumaryny, kwasy fenolowe, taniny, saponiny, rutynę, guaninę. Natomiast same nasiona są bogate w: skrobię, flawonoidy, taniny, sterole, węglowodany, sole minerale, olejki eteryczne, glikozydy trójterpenowe, kwasy uronowe, glukozę, galaktozę czy ksylozę. Cały ten bogaty skład powoduję, że kasztanowiec wykorzystywany jest w ziołolecznictwie. Przede wszystkim kasztanowiec wpływa na uszczelnianie naczyń krwionośnych, zwiększa ich elastyczność i polepsza przepływ krwi. Dzięki temu chroni przed powstawaniem żylaków i niweluje już powstałe. Kasztanowiec ma działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe. W lecznictwie i przemyśle kosmetycznym do produkcji leków, suplementów diety, wyrobów medycznych i kosmetyków zwykle wykorzystuje się, jako surowiec kwiaty i korę, rzadziej zastosowanie znajdują nasiona i owoce.

Na rynku istnieje wiele preparatów leczniczych i kosmetycznych, które zawierają wyciągi z kasztanowca zwyczajnego. Bardzo popularny jest susz, który sprawdzi się do przygotowania odwarów i naparów.

Napar z kasztanowca

Aby przygotować napar z liści kasztanowca potrzebujemy 1 łyżeczkę suszu, zalewamy około 200 ml wrzątku i zostawiamy do zaparzenia pod przykryciem przez 15 min. Po tym czasie napar jest gotowy do picia, najlepiej trzy-cztery razy dziennie.

Nalewka z kasztanowca

Nasiona kasztanowca, czyli tzw. kasztany, obieramy z zielonej kolczastej otoczki, dokładnie myjemy i kroimy na mniejsze kawałki. Potrzebujemy ich około 100 gramów, następnie wkładamy je do dużego szklanego słoja i zalewamy 500 g alkoholu o stężeniu 40%. Całość pozostawiamy na około 7-14 dni, aby doszło do procesu maceracji. Codziennie słój z mieszaniną musimy wstrząsnąć. Po tym czasie nalewkę należy przecedzić przez czystą, jałową gazę. Całość najlepiej przelać do ciemnego szklanego pojemnika. Nalewkę stosujemy w małych dawkach, doustnie po 5-10 ml dziennie, lub zewnętrznie w postaci okładów, wcierek.

Okazuje się, że pospolity kasztanowiec jest rośliną o bardzo cennych właściwościach, które warto wykorzystać w codziennych schorzeniach.

Słowa kluczowe: kasztanowiec uprawa, właściwości lecznicze kasztanowca, kasztanowiec na żylaki, nalewka z kasztanowca,

Autorka: MArtyna Cieślińska

Literatura

1.              Drzewa, spotkania z przyrodą, M. Bahofer, J. Mayer, 2007

2.              Leksykon przyrodniczy, drzewam B. Kremer, 1996

3.              Wielki przewodnik po medycynie naturalnej, A. Szymański, 2017

4.              Apteka poradnik zdrowia, natury, J. Górnicka, 1996

5.              Kasztanowiec zwyczajny, J. Wójcik, S. Wójcik, Las Polski, nr: 6, 2009

6.              Kasztanowiec zwyczajny – pochodzenie i znaczenie, R. Karczmarczuk, Wiadomości Zielarskie, nr: 5, tom: 44, 2002

7.              Kasztanowiec zwyczajny, W. Buchwald, Wiadomości Zielarskie, nr: 5, tom: 35, 1993

8.              Niezwykła historia kasztanowca zwyczajnego, Ł. Walas, Kosmos, nr: 1, tom: 70, 2021

Obraz LoggaWiggler z Pixabay