Wanilia to jedna z najsmaczniejszych, a zarazem najdroższych przypraw świata. Jest to składnik wielu dań. Przede wszystkim znajdziemy ją w deserach. Nie da się ukryć, że roślina z jakiej pochodzą owoce, z których powstaje wykorzystywana w kuchni wanilia jest niezwykle interesująca. Dziś opowiemy trochę o pochodzeniu, uprawie i zastosowaniu wanilii płaskolistnej. Okazuje się, że w  okresie prekolumbijskim wanilia była tak cenna, że opłacano nią podatki. Ta cudowna roślina kusi smakiem, zapachem jak i wyglądem.

Pochodzenie i wygląd

Wanilia płaskolistna pochodzi z tropikalnych lasów Ameryki Południowej i Środkowej. Wanilia przybiera postać pnącza, posiada zdrewniałe łodygii, czyli tzw. liany. Średnio osiąga do 10 m długości. Liście o kształcie eliptyczno-lancetowatym, jasnozielone, sztywne i mięsiste. Okres kwitnienia w naturalnym środowisku przypada od maja do sierpnia. Kwiaty zebrane są w kłosowate kwiatostany gdzie znajdziemy po 10-20 sztuk, dość dużych pachnących zielono-żółtych kwiatów. Kwitną one około 8 godzin na dobę a sama wanilia zakwita co dwa lub trzy lata. Kwiaty  w naturze zapylane są tylko przez kilka gatunków pszczół i kolibry. W większości zapylane są ręcznie. Owocem jest strąk o kształcie torebki, wewnątrz, której znajduje się bardzo duża ilość nasion. To właśnie owoce zebrane w niepełnej fazie wzrostu po poddaniu suszeniu i procesu fermentacji dają nam sławetną wanilię.

Uprawa i pielęgnacja

Roślina lubi miejsce ciepłe i słoneczne. Z dala od przeciągów i nagłych zmian temperatur. W naszym kraju uprawa wanilii w gruncie nie jest możliwa. Jest to roślina, tropikalna, której odpowiednie warunki w naszym kraju możemy zapewnić jej tylko uprawiając w pomieszczeniu. Pamiętaj, aby światło słoneczne nie padało bezpośrednio na liście wanilii, gdyż może dojść do poparzenia. Najlepiej ustawić ją na południowym lub północnym parapecie. Z racji tego, że jej uprawa jest podobna do storczyków, najlepiej do jej uprawy zastosować podłoże do stoczyków jak i doniczki specjalne dla orchidei. Ze względu na swój pokrój, wyjątkowo prezentuje się w doniczce podwieszanej. Pędy będą elegancko zwisać w dół.

Jeśli zastosujemy ziemię uniwersalną rośliną może zamierać. Zadbajmy o odpowiednie nawilżenie, podlewajmy obficie wanilię, ale wtedy gdy górna część podłoża jest sucha. Lubi wysoką wilgotoność jeśli możemy jej zapewnić miejsce w szklarni to będzie idealnie. Raz w tygodniu warto wzmocnić ją nawozem dla storczyków, ale w dobrze rozcieńczonej dawce. Bardzo lubi zraszanie liści. Po zakupie sadzonki, warto jest dać jej czas na aklimatycję, przesadzajmy ją dopiero po kilku tygodniach. Można rozmnażać ją z nasion ale jest to bardzo trudne zdecydowanie łatwiej dokonać tego przez sadzonkowanie pędów,  do 8 tygodni powinny wypuścić korzenie. Bywa, że po zakupie roślina zrzuca liście, to normalny proces aklimatyzacji w nowym miejscu.

Zastosowanie

Wanilia płaskolistna to roślina piękna, pasująca praktycznie do każdego wnętrza, jeśli zapewnimy jej odpowiednie warunki odwdzięczy nam się swoim wyglądem. Można zestawić ją ze storczykami czy z mango lub awokado, najlepiej wygląda w towarzystwie innych tropikalnych gatunków.

Warto wspomnieć, że wanilia uprawiana w naturze jest źródłem pysznej przyprawy. Z owoców wanilii przygotowuje się tzw. laski wanilii, wykorzystywane głównie w deserach. Wanilia może występować również w postaci proszku, dodaje się ją do oleju czy cukru, aby nadać im słodki smak i zapach. Wyciąg z wanilii wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym.

Wanilia płaskolistna jest rośliną leczniczą, to głównie dzięki zawartym w lasce wanilii olejkom eterycznym. Można stworzyć z niej zdrowotne napary lub nalewki. Wanilia pomaga w zaburzeniach trawienia, reguluje tętno, relaksuje, koi i odpręża. Reguluje wydzielanie enzymów trawiennych i łagodzi bóle reumatyczne.

Nalewka z wanilii

Potrzebujemy: około 15 g lasek dobrej jakości wanilii, 300 gram cukru białego lub trzcinowego, 250 ml wody i około 1 litr spirytusu lub jeśli ktoś woli wódki.

Laski wanilii wraz z  odrobiną cukru ucieramy na gładką masę w moździeżu. Całość przesypać do dużego szklanego słoika, zalać spirytusem i odstawić na tydzień. Po tym czasie filtrujemy mieszaninę i dodajemy syrop ugotowany z wody i cukru. Następnie przelewamy do szklanych butelek i zakręcamy. Nalewka po około 2-3 miesiącach jest gotowa do spożycia.

Pamiętaj, że laska wanilii jest wielokrotnego użytku. Po wygotowaniu jej np. w deserze laski nie wyrzucajmy. Najlepiej jest ją wysuszyć i dokładnie zmielić. Proszek dodajemy do cukru i mamy domowy cukier aromatyzowany wanilią, który możemy dowolnie wykorzystać w kuchni.

Wanilia płaskolistna jest gatunkiem, ciekawym i nie da się ukryć, że bez lasek wanilii nie wyobrażamy sobie praktycznie żadnego deseru. Pamiętaj, aby korzystać tylko ze sprawdzonej wanilii, a okazy doniczkowe dokładnie lustruj przed zakupem.

Autorka: Martyna Cieślińska

Literatura

•                Oficjalna strona Internetowa – www.beszamel.se.pl

•                Miejski ogród botaniczy w Zabrzu – www.mob.zabrze.pl

•                Aromatyczna wanilia, K. Kiewilicz, Zachodniopomorski magazyn Rolniczy, nr: 160, 2020-2021

•                Wanilia- aromat ponadczasowy, M. Kot, Cukiernictwo i Piekarstwo, tom: 12, nr: 6, 2008

•                Wanilia płaskolistna, B. Grabowski, Wiadomości Zielarskie, tom: 35, nr: 7, 1993

•                Wonna wanilia, Z. Podbielkowski, Kwitnik, nr: 2, 2001

•                Wanilia płaskolistna, M. C. Ukłańska, Mój Piękny Ogród, nr: 4, 2011

•                Wanilia, widlak, E. Koniuszy, Aura, 2006, Zioła a zdrowie nr: 93

•                Wanilia, M. Moraszyk, Kuchnia. Magazyn dla smakoszy, nr: 12, 2003

Słowa kluczowe: wanilia płaskolistna upraw i pielęgnacja, wanilia właściwości lecznicze, wanilia romnażanie, czy można uprawiać wanilię w domu?, wanilia płaskolistna uprawa w domu, wanilia pnącze,

Obraz Binesh A B z Pixabay