Niedziela Palmowa, nazywana również Kwietną lub Wierzbną, obchodzona jest bezpośrednio przed Niedzielą Wielkanocną i rozpoczyna Wielki Tydzień. Upamiętnia wjazd Chrystusa do Jerozolimy - dokąd przybył wraz z uczniami na wiosenne Święto Paschy. Dziś w tym dniu powszechnie święci się palmy, na pamiątkę gałęzi palmowych, którymi lud witał Jezusa wjeżdżającego na ośle do miasta. Palma ma w tym przypadku podwójne znaczenie - jest zarówno symbolem triumfu Jezusa jak i męczeńskiej śmierci (stąd też w sztuce, święci często przedstawiani są z liśćmi palmowym).

Najważniejszą uroczystością Niedzieli Palmowej jest święcenie palm. Zwyczaj ten został wprowadzony do liturgii kościoła katolickiego w XI w., przy czym polskie palmy to przede wszystkim wiązanki gałęzi wierzby z baziami. Nie bez znaczenia jest tu rodzaj drzewa, gdyż wierzba uznawana jest za drzewo, które wiecznie się odradza i nigdy nie ginie, stąd oczywista analogia do życia i śmierci, zmartwychwstania i szczęścia wiecznego. Gałązki przystraja się w zależności od regionu. Czasami jest to barwinek, trzcina, bukszpan, mogą być również gałązki borówki, mirt, tatarak, barwne trawy, suszone lub bibułowe kwiaty, wstążki. Palma może się też składać z samych wierzbowych witek.

Święconej palmie przypisywano magiczne właściwości, stąd też powstało wiele rytuałów zwyczajów związanych z palmami. Nie sposób wymienić wszystkich, ponieważ każdy region ma swoje charakterystyczne dla niego obrzędy i wierzenia, ale niektóre z nich zostały przedstawione poniżej:

• Poświęcone palmy zajmowały w domu szczególne miejsce (m.in. jako dekoracja obrazów), gdyż miały w ten sposób chronić wszystkich domowników przed chorobami, brakiem pomyślności i wszelkimi niepowodzeniami;
• Znany jest również zwyczaj, w którym po powrocie z kościoła palmę moczy się w święconej wodzie i kropi się wszystkie budynki (dom, budynki gospodarcze) zarówno na zewnątrz jak i w środku, zwierzęta gospodarskie, wodę w studni; 
• W czasie burzy wystawiano palmy do okna, aby piorun ominął dom i nie wyrządził żadnych szkód, co kultywowane jest do dziś;
• Wierzono również w moc ochrony plonów – w tym celu gospodarze wychodzili na pola z palmami lub z wykonanymi z ich gałązek krzyżykami i zatykali je w ziemię, aby chronić plony od zepsucia i niszczycielskich żywiołów i jednocześnie zapewnić urodzaj;
• W celach ochronnych oraz by zapewnić lepszy chów i wydajność, gospodynie w Polsce środkowej i południowej uderzały (niektóre źródła podają, że głaskały) palmą krowy, a na Kaszubach i Pomorzu palemki wkładano do pszczelich uli lub do gniazd gęsi (na Pomorzu), czy też dla polepszenia połowów - wplatano w rybackie sieci -jak to miało miejsce na Kaszubach;
•  W Polsce środkowej i wschodniej, istnieje zwyczaj wzajemnego (głównie wśród młodzieży) symbolicznego uderzania się poświęconymi palmami po wyjściu z kościoła. Miało to oznaczać przekazywanie sobie dobrej energii, witalności i życzeń wszelkiego powodzenia oraz bogactwa;
• Ciekawym zwyczajem są tzw. Pucheroki – charakterystyczne dla okolic podkrakowskich. Zwyczaj ten zapoczątkowany został przez żaków krakowskich. A następnie przejęty przez młodzieńców z podkrakowskich wsi. Chłopcy ubrani w kożuszki wywinięte futrem na wierzch i kolorowe spiczaste czapki, trzymając koszyczki i rozmaite narzędzia (młotki, siekierki), odwiedzali kolejno domy recytując wierszyki lub śpiewając pieśni o Zmartwychwstaniu. W zamian za opowiastkę bądź wierszyk domagali się jedzenia bądź drobnych pieniędzy;
• Wiara w cudowne lecznicze właściwości poświęconych palm skutkowała praktykami „medycznymi” polegającymi na połknięciu wierzbowego „kotka”, co miało chronić przed chorobami (głównie gardła) i dodawać sił oraz dodawaniu pokruszonych listków do lekarstw, by wzmocnić ich działanie chroniące przed chorobami;
• Palmy poświęcone podczas Niedzieli Palmowej spala się na popiół, który wykorzystywany jest w Środę Popielcową, do posypywania głów wiernych.

W związku z Niedzielą Palmową organizuje się wiele konkursów, na największą i najbardziej oryginalną palmę.

Współcześnie niemal w całej Polsce popularne są tzw. palmy wileńskie, które występują w formie różnego rodzaju pałek, zrobionych z poprzeplatanych ze sobą barwionych kłosów zbóż, traw oraz kolorowych suszonych kwiatów.

Natomiast na Kurpiach i podhalu charakterystyczne są wysokie palmy mające często nawet kilka metrów, przy czym palmy kurpiowskie wyglądają jak kolorowe słupy - na całej długości są ozdobione zielenią i bibułkowymi kwiatami. Czub pozostaje zielony. Natomiast palmy na południu Polski to pęki długich wierzbowych, wiklinowych lub leszczynowych prętów, w kilku miejscach przewiązanych szpagatem lub giętką wicią wierzbową. Na szczycie palm tworzony jest wielki pióropusz z wierzbowych bazi, bukszpanu, sztucznych kwiatów i kolorowych wstążek. Najpiękniejsze palmy wstawia na okres świąteczny wstawia się do kościołów. Często można je później oglądać w muzeach regionalnych.

Obecnie w sklepach można kupić już gotowe, ozdobione palemki. Warto jednak spróbować przygotować taką palmę we własnym zakresie i zaangażować w dekorowanie wszystkich członków rodziny, traktując to jako doskonałą okazję do wspólnego spędzenia czasu i dobrej zabawy.

tekst: OP. HS