Większość z nas pokrzywę zwyczajną kojarzy jako uciążliwy chwast. Jednak tak naprawdę ta roślina ma wiele cennych właściwości, które warto wykorzystać w codziennym życiu. Nie da się ukryć, że jako roślina ozdobna jest również ciekawa. 

Występowanie i wygląd

Pokrzywa zwyczajna należy do rodziny pokrzywowatych, jest to roślina wieloletnia. Posiada zwarty, wzniesiony pokrój, średnio osiąga około 100 cm wysokości. Liście w kolorze zielonym, blaszka liściowa ząbkowana od spodu pokryta parzącymi włoskami, które mogą podrażniać skórę zwierząt  i człowieka. Kwiaty pojawiają się na roślinie od czerwca do lipca, niepozorne w kolorze zielonym, gromadzą się w zwisających kwiatostanach. Pokrzywa rośnie w lasach, zaroślach, polanach, nie ma znaczenia dla niej podłoże. Nie ma dużych wymagań glebowych ani świetlnych. Dlatego tak często uznawana jest za zbędny chwast.

Zastosowanie

Pokrzywa zwyczajna to przede wszystkim cenne zioło lecznicze. Głównym surowcem zdrowotnym są liście i korzenie, które są bogate między innymi w:

•       witaminę: A, K, C oraz B 

•       magnez, żelazo, wapń

•       kwasy organiczne

•       fitosterole

•       alkaloidy

•       cholinę

•       lektyny

•       antocyjany

•       terpeny

Pokrzywa wykorzystywana jest w leczeniu chorób związanych z układem moczowym, działa moczopędnie, oczyszcza organizm z toksyn. Uodparnia organizm, ma podobne działanie jak bez czarny.  Zmniejsza dolegliwości po zatruciu i przeziębieniu. Łagodzi dolegliwości związane z przerostem gruczołu krokowego. Reguluje poziom cukru we krwi i obniża ciśnienie. Pokrzywa ma szerokie zastosowanie również zewnętrzne. Wzmacnia włosy, zapobiega łojotokowi, łupieżowi, poprawia stan skóry głowy, a także paznokci. Niweluje stany zapalne jamy ustnej oraz przynosi ulgę w bólach mięśni i stawów. 

Pokrzywa zwyczajna jest wykorzystywana w gastronomii. Dzięki zawartym w niej witaminom i minerałom powinny ją spożywać osoby z zaburzeniami apetytu, cierpiące na anemię, przemęczone czy pacjenci po antybiotykoterapiach. Pokrzywę zwyczajną można wykorzystać nie tylko w naparach, ale także w sałatkach, a nawet można zrobić zupę z pokrzywy.

Powinna być ona zbierana z miejsc zacisznych z dala od spalin samochodowych, najlepiej od maja do czerwca przed okresem kwitnienia. Młoda pokrzywa ma najwięcej wartości odżywczych i dużo smaku. Ścinajmy ją najlepiej w rękawicach wierzchołkowe elementy pędów, czyli młode liście. Następnie oblewamy ją ciepłą wodą lub myjemy pod zimną bieżącą wodą. Czynność powtarzamy kilkukrotnie. 

Pokrzywę można suszyć, najłatwiej na blaszce w piekarniku w temperaturze 30 stopni z otwartymi drzwiczkami. Takie suszenie trawa około pół dnia, warto regularnie kontrolować stan ususzenia liści.

Pyszna letnia zupa z pokrzywy

Składniki:

•       4 garście świeżej pokrzywy

•       Cebula

•       Pietruszka

•       Marchewka

•       Seler

•       Por

•       Czosnek

•       Szklanka kaszy jaglanej

•       Gałka muszkatołowa

•       Sól, pieprz

•       Masło klarowane

Na maśle klarowanym podsmażamy drobno pokrojonego pora, cebulę, marchew, seler,  pietruszkę i czosnek. Całość zalewamy około 2 litrami wody lub 1 l bulionu, gotujemy około 10 min. Dodajemy do gotującej się mieszaniny drobno pokrojoną pokrzywę i gotujemy pod przykryciem 20 min. Doprawiamy do smaku gałką muszkatołową, solą i pieprzem. Zupę najlepiej podawać z kaszą jaglaną opcjonalnie ze śmietaną lub jogurtem.

(inną wersję zupy pokrzywowej można znaleźć w naszym "Przepyszniku" https://www.happysenior.pl/aktualnosci/przepysznik/przepysznik-zupa-pokrzywowa  - przyp. redakcji)

           *    *    *             *     *     *

Pokrzywa zwyczajna może być wykorzystywana również jako nawóz dla roślin, a także środek zwalczający mszyce, miseczniki, przędziorki, a nawet szarą pleśń. Można z niej stworzyć cenną gnojówkę, która wspomaga wzrost roślin rabatowych jak i doniczkowych.

Gnojówka z pokrzywy

Do plastikowego wiadra lub beczki, wkładamy pocięte liście i pędy około 1 kg pokrzywy, całość zalewamy około 10 litrami wody. Taki pojemnik ustawiamy w cieniu i zakrywamy go szczelnie gazą przed owadami. Nie zamykajmy wieczkiem pojemnika, gdyż musi tam zajść proces fermentacji, do którego potrzebny jest tlen. Codziennie gnojówkę mieszamy, wydziela ona dość specyficzny zapach więc najlepiej trzymać ją w pewnej odległości od domu. Gdy z powierzchni zniknie piana, gnojówka jest gotowa do użytku. Można ją przechowywać nawet do dwóch miesięcy. 

Okazuje się, że pokrzywa zwyczajna to rzeczywiście ciekawa roślina. Doceniajmy jej wartości użytkowe przecież tak powszechnie występuje!

Autorka: Martyna Cieślińska

Literatura

1.     Oficjalna strona  Internetowa – www.atlas.roslin.pl

2.     Złota kolekcja ziół, pokrzywa przywraca zdrowie, Z. T. Nowak, 2018

3.     Atlas roślin leczniczych, M. Maderska, 2023

4.     Zioła polskie, M. Gajewska-Okonek, 2023

5.     Pokrzywa zwyczajna, T. Lewkowicz-Mosiej, Las Polski, nr: 11, 1997

6.     Oficjalna strona  Internetowa – www.swiat-kwiatow.pl

Słowa kluczowe: pokrzywa zwyczajna, pokrzywa zwyczajna właściwości, pokrzywa zwyczajna wykorzystanie, pokrzywa zwyczajna gnojówka, zupa z pokrzywy

Obraz Marcel z Pixabay